در ارتباط با این اظهارات و نیز کنکور، ابتدا به چهار واقعیت تلخ اشاره می‌کنیم:
1 - زمانی که آموزش و پرورش پس از 12 سال در اختیار داشتن دانش‌آموزان و انجام امتحانات گوناگون قادر به شناسایی علایق و استعداد آنها نیست، چگونه سازمان سنجش می‌تواند ظرف 4 ساعت استرس‌زا به آنها پی ببرد؟ آیا اجازه انتخاب 100 رشته به داوطلبان کنکور، دلیلی بر این مدعا نیست؟
2 - چرا وزارت علوم و سازمان سنجش امتحانات برگزار شده توسط آموزش و پرورش را به رسمیت نمی‌شناسد؟ آیا از تخلفات یا ناهماهنگی‌های برگزاری امتحانات نهایی آگاهی دارند؟
3 - طرح کاهش دوره متوسطه از 4 سال به 3 سال و تشکیل دوره پیشدانشگاهی در نظام جدید متوسطه مگر جهت ساماندهی کنکور نبوده است؛ انجام آزمون جهت ورود به دوره پیشدانشگاهی نیز مگر در جهت کاهش سیل جمعیت داوطلبان کنکور پیشنهاد نشده بود؟ پس چرا اجرا نشد و هم‌اکنون تقریباً همه سال سومی‌ها، به نوعی وارد دوره پیشدانشگاهی می‌شوند؟
4 - آیا فشارهای روحی و روانی وارده به داوطلبان و خانواده آنها، صرف هزینه‌های فراوان جهت شرکت در کلاس‌های کنکور، ارائه روش‌های گوناگون تست‌زنی حتی از طریق صدا و سیما، برگزاری آزمون‌های آزمایشی حتی توسط خود سازمان سنجش، چاپ و انتشار روزافزون کتب کمکآموزشی و غفلت از مطالب کتب درسی از واقعیت‌های اجتناب‌ناپذیر و تلخ برگزاری کنکور نیست؟
اکنون که مسئولین وزارت علوم به فکر حذف کنکور افتاده و طرح سنجش و پذیرش را می‌خواهند جایگزین آن نمایند، دعوت از کارشناسان و دریافت نظریات هریک از آنان می‌تواند موجبات برون‌رفت از این معضل و کمک به ساماندهی آن باشد. طرح پیشنهادی حاضر، روشی است جهت حذف کنکور که امیدوارم مورد توجه مسئولین سازمان سنجش قرار بگیرد.
این طرح پیشنهادی شامل دو مرحله سنجش و پذیرش است:
الف- سنجش: شامل 4 مرحله است و مجری آن اداره کل سنجش و ارزشیابی آموزش و پرورش است که با نظارت سازمان سنجش انجام می‌گیرد تا امتحانات نهایی و معدل‌های کسب شده در آموزش و پرورش نیز مورد تأیید آنها قرار بگیرد.
مراحل مختلف سنجش
* مرحله اول سنجش: برگزاری امتحانات نهایی کشوری دانش‌آموزان سال سوم راهنمایی که نتیجه این امتحانات وضعیت تحصیلی دانش‌آموزانی که از دوره ابتدایی وارد دوره راهنمایی شده و آن را به پایان برده‌اند را مشخص می‌سازد.
* مرحله دوم سنجش: برگزاری امتحانات نهایی کشوری از دروس اختصاصی دانش‌آموزان سال دوم متوسطه؛ زیرا این دانش‌آموزان در بدو ورود به سال دوم انتخاب رشته کرده‌اند و در نتیجه، این امتحانات بیانگر استعداد آنها در رشته انتخابی خواهد بود.
* مرحله سوم سنجش: برگزاری امتحانات نهایی سال سوم متوسطه جهت اخذ دیپلم.
* مرحله چهارم سنجش: امتحانات نهایی کشوری که جهت دانش‌آموزان دوره پیشدانشگاهی برگزار می‌شود.
ب- مرحله پذیرش: این مرحله توسط سازمان سنجش انجام می‌گیرد و می‌تواند دو مرحله‌ای یا یک مرحله‌ای باشد.
1 - پذیرش دو مرحله‌ای: در مرحله اول بر اساس معدل کتبی دروس اختصاصی امتحانات نهایی سال‌های سوم راهنمایی و دوم و سوم متوسطه دانش‌آموزان جهت ورود به دوره پیشدانشگاهی مورد پذیرش قرار می‌گیرند و به این ترتیب جمعیت داوطلب ورود به دانشگاه کاهش می‌یابد و در مرحله دوم پذیرش، سازمان سنجش بر اساس معدل کتبی دروس اختصاصی امتحانات نهایی دوره پیشدانشگاهی مستعدترین داوطلبان دارای شرایط را جهت ورود به دانشگاه انتخاب می‌کند.
2 - پذیرش یک مرحله‌ای: در این پذیرش، سازمان سنجش بر اساس معدل کتبی دروس اختصاصی امتحانات نهایی 4 سنجش انجام گرفته (سوم راهنمایی، دوم متوسطه، دیپلم و دوره پیشدانشگاهی) داوطلبان را جهت ورود به دانشگاه مورد پذیرش قرار می‌دهد.
تبصره 1- ضرایب برای سنجش اول(1)، سنجش دوم(2)، سنجش سوم و چهارم(3)، زیست علوم تجربی(4) ریاضی رشته ریاضی فیزیک(4)، ادبیات رشته علوم انسانی(4)، زبان گروه زبان(4) و درک عمومی هنر برای گروه هنر(4) خواهد بود.
تبصره 2- در صورت تأیید کارشناسان، سنجش‌ها می‌تواند به صورت سؤالات تست مفهومی انجام گرفته و پاسخنامه‌ها توسط ماشین تصحیح شود تا دقت در انتخاب‌ها بیشتر و از هرگونه اعمال نفوذ جلوگیری به‌عمل آید.
تبصره 3- به علت حساسیت خاص رشته‌های پزشکی و مهندسی، جهت پذیرش آنها می‌توان یک آزمون تنها از دروس اختصاصی بین پذیرش شدگان نهایی برگزار کرد تا از هر حیث انتخاب‌ها و گزینش‌ها تنها شامل شایسته‌ترین‌ها شود.
محاسن طرح سنجش و پذیرش
* دانش‌آموزان و اولیای آنها از سال سوم راهنمایی که معدل آن در پذیرش دانشگاه نقش دارد، متوجه اهمیت این دوره تحصیلی خواهند بود. (البته با ضریب یک).
* کتابهای درسی و امتحانات برگزار شده از متن آنها دانش‌آموزان را به اهمیت این کتاب‌ها و مطالب و محتوای آنها سوق خواهد داد.
* استرس و اضطراب‌های ناشی از برگزاری کنکور به‌طور کلی از بین خواهد رفت.
* نقش معدل، دانش‌آموزان را وادار به فراگیری دروس در طول سال تحصیلی خواهد کرد و رقابت را در بین 4 بار سنجش توزیع خواهد کرد.
* امتحانات آموزش و پرورش ارزش و جایگاه واقعی خود را به‌دست خواهد آورد.
* کتابهای کمکآموزشی در جهت مطالب کتب درسی تدوین و منتشر خواهد شد.
* دست افراد و آموزشگاه‌های غیرمجاز و در نهایت سوءاستفاده‌کنندگان از کنکور که به عناوین گوناگون داوطلبان و اولیای آنها را با وعده قبولی در دانشگاه سرکیسه می‌کنند، برای همیشه کوتاه خواهد شد.
* داوطلبانی خلاق و مستعد و علاقه‌مند به رشته مورد نظر خود وارد دانشگاه شده و به این ترتیب آمار دانشجویان انصرافی سیر نزولی پیدا خواهد کرد.
* نمرات مندرج در کارنامه دانش‌آموزان و از همه مهم‌تر معدل امتحانات نهایی آنها قضاوت در مورد امکان قبولی آنها را در دانشگاه سهل و آسان خواهد کرد.
حسین حسین‌نژاد قندی
دبیر بازنشسته آموزش و پرورش
